De voorbije jaren is het belang van digitalisering en digitale vooruitgang fundamenteel toegenomen. Deze trend heeft duidelijk ook de aandacht van de Europese Commissie opgewekt. In het licht van haar Digitale Strategie heeft de Europese Commissie op 15 december 2020 twee initiatieven gelanceerd om het wetgevingslandschap met betrekking tot digitale diensten binnen de Europese Unie te versterken, die samen het Pakket Digitale Diensten werden gedoopt:
- Voorstel voor een Verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende een eengemaakte markt voor digitale diensten en tot wijziging van Richtlijn 2000/31/EG (Wet inzake digitale diensten of WDD); en
- Voorstel voor een Verordening van het Europees Parlement en de Raad over betwistbare en eerlijke markten in de digitale sector (Wet inzake digitale markten of WDM).
Zowel de WDD als de WDM hebben betrekking op de snelgroeiende sector van digitale diensten en beogen een grotere innovatie, betrouwbaarheid, concurrentiekracht en groei van digitale diensten, waarbij (zakelijke) gebruikers van digitale diensten meer zeggenschap krijgen en de grondrechten van de consument worden beschermd.
Naar een veiligere en verantwoordelijke digitale Europese markt met de wet inzake digitale diensten
Wat?
De WDD, die zal worden aangenomen in de vorm van een verordening en die de richtlijn inzake elektronische handel verregaand zal wijzigen, voorziet in nieuwe verplichtingen, rechten en verantwoordelijkheden voor digitale spelers en voor consumenten.
De regels omvatten onder meer de invoering van mechanismen om illegale online-inhoud sneller te verwijderen (zoals de mogelijkheid om illegale inhoud te signaleren), een betere bescherming van de consumentenrechten (zoals de invoering van doeltreffende waarborgen voor gebruikers door bepaalde garanties op te nemen, bijvoorbeeld inzake persvrijheid en vrijheid van meningsuiting, of door de invoering van een transparantieverplichting met betrekking tot algoritmen in de context van onlinereclame), due diligence-verplichtingen voor grote platformen, en verduidelijking van de vrijstellingen van aansprakelijkheid waarop online tussenhandelsdiensten en onlineplatforms zich kunnen beroepen.
Wie?
De WDD heeft voornamelijk betrekking op online tussenhandelsdiensten en onlineplatforms die goederen, diensten of inhoud aanbieden aan consumenten, zoals (i) online tussenhandelsdiensten die netwerkinfrastructuur aanbieden (zoals internetproviders), (ii) hostingdiensten (zoals cloudhostingdiensten), (iii) onlineplatforms die verkopers en consumenten met elkaar verbinden (zoals socialemediaplatforms, appstores en onlinemarktplaatsen), en (iv) zeer grote onlineplatforms die meer dan 10% van de 450 miljoen consumenten in de EU bereiken.
Wanneer?
De tekst van de WDD werd op 20 januari 2022 door de plenaire vergadering van het Europees Parlement goedgekeurd. De tekst is nu klaar voor de trialoogonderhandelingen (tussen het Europees Parlement, de Europese Commissie en de Raad) en zal naar verwachting in het tweede kwartaal van 2022 definitief zijn.
De tekst van het voorstel bepaalt dat de WDD van toepassing wordt drie maanden na de inwerkingtreding ervan.
Naar een eerlijke en open digitale Europese markt met de wet inzake digitale markten
In combinatie met de Wet inzake digitale diensten vormt de Wet inzake digitale markten een van de hoekstenen van de wetgeving die de Europese Commissie ten uitvoer wil leggen om een eerlijke, veilige, verantwoordelijke en open digitale Europese markt te ontwikkelen. De WDM voert nieuwe regels in voor grote onlineplatforms die als "poortwachters" fungeren.
Wie?
Waar de WDD in de eerste plaats betrekking heeft op onlinetussenhandelsdiensten en onlineplatforms en een meer horizontale en zeer brede aanpak heeft, werkt de WDM meer verticaal en beoogt ze de zogenaamde poortwachter-onlineplatforms te reguleren. Dit zijn grote systemische onlineplatforms die als intermediair knooppunt tussen bedrijven en consumenten fungeren voor bepaalde digitale diensten (bijvoorbeeld grote techbedrijven zoals zoekmachines, sociale netwerken, tussenhandelsdiensten, cloud computing en besturingssystemen) met een sterke economische en duurzame positie op de markt).
Wat?
De WDM introduceert:
- nieuwe regels die vooral beogen te voorkomen dat deze poortwachters oneerlijke voorwaarden opleggen aan ondernemingen en consumenten;
- nieuwe verplichtingen en verbodsbepalingen, zwarte lijsten van bepaalde praktijken (zo mag een poortwachtersplatform gebruikers niet langer beletten vooraf geïnstalleerde software of apps te de-installeren);
- nieuwe regels inzake de interoperabiliteit van diensten en inzake gerichte reclame; en
- mogelijkheden voor de Europese Commissie om niet-naleving van de WDM te onderzoeken en te bestraffen.
Wanneer?
De trialoogonderhandelingen over de definitieve tekst van de WDM zijn op 11 januari 2022 van start gegaan en zullen naar verwachting in het tweede kwartaal van 2022 worden afgerond.
In de tekst van het voorstel wordt gesuggereerd dat de WDM zes maanden na haar inwerkingtreding van toepassing wordt, afgezien van enkele uitzonderingen die vanaf een andere, nog vast te stellen datum van toepassing zullen zijn.
