Op 5 juli 2023 schreven we dat, naar aanleiding van de publicatie van het jaarverslag 2022 van de FSMA, Jean-Paul Servais, voorzitter van de FSMA, een webinar had gegeven over de toekomstprojecten van de FSMA. Drie ideeën waren bijzonder relevant voor genoteerde vennootschappen: de verplichting om minstens drie onafhankelijke bestuurders te hebben, de goedkeuring door de aandeelhouders van overdrachten van significante activa, en het verbod om als bestuurder van een genoteerde vennootschap op te treden als men voorwerp heeft uitgemaakt van bepaalde veroordelingen. De FSMA had een voorstel aan de Belgische regering voorgelegd met het oog op de uitvoering van haar drie toekomstprojecten.
Op 4 december 2023 diende de regering een wetsontwerp in bij de Kamer van volksvertegenwoordigers gebaseerd op onder meer de voorstellen van de FSMA.
1. Ten minste drie onafhankelijke bestuurders
Op basis van de Belgische Corporate Governance Code 2020 moeten genoteerde vennootschappen minstens drie onafhankelijke bestuurders hebben. De FSMA wenste de positie van onafhankelijke bestuurders te versterken en vond dat deze niet-bindende aanbeveling in bindende wetgeving moest worden vastgelegd.
Onafhankelijke bestuurders spelen een belangrijke rol, met name bij transacties met verbonden partijen, en volgens de regering moet hun positie worden versterkt. Daarom stelt de regering voor om genoteerde vennootschappen te verplichten om ten minste drie onafhankelijke bestuurders te hebben.
Voldoet de samenstelling van de raad van bestuur om welke reden dan ook niet of niet langer aan deze vereiste, dan zou de eerstvolgende algemene vergadering een raad van bestuur dienen samen te stellen die wel aan deze vereiste voldoet (zonder dat dit afbreuk doet aan de geldige samenstelling van de raad van bestuur tot op dat ogenblik); elke andere benoeming zou nietig zijn. Ingeval de raad van bestuur na deze algemene vergadering niet geldig is samengesteld, dan zou elk financieel of ander voordeel dat aan de bestuurders toekomt op grond van hun mandaat vanaf dat ogenblik worden geschorst, tot wanneer de raad van bestuur terug geldig is samengesteld. Deze voorgestelde sancties zijn identiek aan die die van toepassing zijn in geval van niet-naleving van de genderquota.
Wanneer de raad van bestuur de benoeming van een onafhankelijke bestuurder voorlegt aan de algemene vergadering, dan dient hij bovendien uitdrukkelijk te bevestigen geen indicatie te hebben van enig element dat de onafhankelijkheid van de kandidaat in twijfel zou kunnen trekken of, als toch twijfel zou kunnen bestaan, licht hij deze indicaties toe en zet hij de redenen uiteen waarom hij aanneemt dat de kandidaat daadwerkelijk onafhankelijk is.
2. Goedkeuring door aandeelhouders van de overdracht van significante activa
In tegenstelling tot andere jurisdicties vereist het Belgische vennootschapsrecht momenteel geen tussenkomst van de aandeelhouders bij een overdracht van significante activa. De FSMA stelde daarom voor om een systeem van goedkeuring (of minstens raadpleging) van de aandeelhouders in te voeren voor alle overdrachten van significante activa waarbij genoteerde vennootschappen betrokken zijn.
De regering volgt de FSMA ook op dit punt en stelt voor dat als een overdracht van activa drie vierden of meer van de totale activa betreft, deze vooraf door de algemene vergadering van aandeelhouders zou moeten worden goedgekeurd. Deze drempel zou worden beoordeeld op basis van de laatst openbaar gemaakte jaarrekening, wat betekent dat de boekwaarde van de activa (in plaats van hun werkelijke waarde) in aanmerking zou moeten worden genomen. Als de genoteerde vennootschap een geconsolideerde jaarrekening openbaar maakt, dan moet de drempel ook worden berekend op basis van de geconsolideerde activa. Goedkeuring zou dus vereist zijn als de drempel wordt overschreden op het niveau van de genoteerde vennootschap zelf, op het geconsolideerde niveau van de groep of op beide niveaus. Alle overdrachten van activa die hebben plaatsgevonden binnen een periode van twaalf maanden (en die niet door de algemene vergadering werden goedgekeurd) zouden bovendien moeten worden samengeteld met de voorgenomen overdracht van activa om de drempel te berekenen, zonder dat per individuele overdracht rekening wordt gehouden met enige de minimis-drempel.
Op straffe van nietigheid zou de raad van bestuur de voorgestelde overdracht moeten rechtvaardigen in een omstandig verslag, vermeld in de agenda en ter beschikking gesteld van de aandeelhouders.
Voor de goedkeuring door de algemene vergadering zou geen aanwezigheidsquorum vereist zijn. De beslissing zou worden genomen bij meerderheid van de uitgebrachte stemmen, zonder rekening te houden met onthoudingen (noch in de teller, noch in de noemer).
De overdracht moet niet aan een beoordeling door de FSMA worden onderworpen.
3. Bestuurders van genoteerde vennootschappen mogen niet veroordeeld zijn tot bepaalde strafbare feiten
De regering stelt voor om, naar het voorbeeld van de verbodsbepalingen die gelden voor bestuurders van kredietinstellingen of andere gereglementeerde instellingen, personen die veroordeeld zijn voor bepaalde ernstige strafbare feiten (zoals het witwassen van geld, de handel met voorwetenschap en corruptie) niet toe te laten als bestuurder van genoteerde vennootschappen.
Volgens de overheid zou dit beroepsverbod bijdragen aan het vertrouwen in het financieel systeem in het algemeen en aan de reputatie en integriteit van de genoteerde vennootschappen.
Artikel 20 van de Bankwet somt de inbreuken op die een dergelijk beroepsverbod rechtvaardigen en bepaalt de duur van het beroepsverbod. Het beroepsverbod geldt voor 20 jaar bij veroordeling tot een gevangenisstraf van meer dan 12 maanden, of voor 10 jaar bij veroordeling tot een gevangenisstraf van minder dan 12 maanden, een geldboete of een straf met uitstel.
Dit beroepsverbod zou zowel gelden voor genoteerde vennootschappen in de strikte zin van het woord als voor vennootschappen waarvan andere effecten dan aandelen (bv. obligaties) tot de handel op een gereglementeerde markt zijn toegelaten.
Inwerkingtreding
Na goedkeuring zou de nieuwe wet in werking treden op de tiende dag na haar bekendmaking in het Belgisch Staatsblad.
De vereiste om ten minste 3 onafhankelijke bestuurders te hebben, zou van toepassing zijn vanaf de eerste dag van het tweede boekjaar dat begint na de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. Met andere woorden, als de wet in 2024 wordt (goedgekeurd en) gepubliceerd, dan zouden genoteerde vennootschappen (waarvan het boekjaar op 1 januari begint) tot 31 december 2025 de tijd hebben om aan deze nieuwe vereiste te voldoen.
