[geactualiseerde versie van een artikel gepubliceerd op 1 december 2022]
Voor entiteiten in de private sector zet de wet van 28 november 2022 de Europese Klokkenluidersrichtlijn (Richtlijn 2019/1937) om in Belgisch recht.
Wat is de stand van zaken van de Wet?
De Wet van 28 november 2022 "betreffende de bescherming van melders van inbreuken op het Unie- of nationale recht vastgesteld binnen een juridische entiteit in de private sector" werd op 15 december 2022 bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad en treedt twee maanden na de dag van bekendmaking – dus op 15 februari 2023 – in werking.
Voor welke ondernemingen gelden de nieuwe verplichtingen?
Elke juridische entiteit met minstens 50 werknemers moet een intern kanaal invoeren voor de melding van inbreuken op een aantal specifieke gebieden. Juridische entiteiten in de private sector met 50 tot 249 werknemers krijgen hiervoor respijt tot 17 december 2023. Juridische entiteiten met minder dan 50 werknemers moeten geen interne meldingsprocedure invoeren, maar zij kunnen er vrijwillig voor kiezen om dit wel te doen. Juridische entiteiten in de financiële sector zijn steeds verplicht een intern meldingskanaal in te voeren, ongeacht het aantal werknemers dat ze tewerkstellen.
Hoe berekent u deze drempel? De berekening gebeurt op basis van de regels voor de sociale verkiezingen. Let wel: de berekening moet op het niveau van de juridische entiteit gebeuren, en niet op het niveau van de technische bedrijfseenheid.
Welke verplichtingen worden ingevoerd?
De krachtlijnen van de wet zijn de volgende:
- De regeling zal slaan op de melding van inbreuken in verband met (1) overheidsopdrachten, (2) financiële diensten, producten en markten, voorkomen van witwassen van geld en terrorismefinanciering, (3) productveiligheid en -conformiteit, (4) veiligheid van het vervoer, (5) milieubescherming, (6) stralingsbescherming en nucleaire veiligheid, (7) veiligheid van levensmiddelen en diervoeders, -gezondheid en -welzijn, (8) volksgezondheid, (9) consumentenbescherming, (10) bescherming van de persoonlijke levenssfeer en persoonsgegevens en beveiliging van netwerk- en informatiesystemen, (11) bestrijding van belastingfraude, (12) sociale fraudebestrijding, en (13) de regels over de werking van de Europese interne markt (mededinging en Staatssteun).
- Meldingen moeten mogelijk zijn voor een breed scala aan personen. Niet alleen werknemers en zelfstandigen, maar ook aandeelhouders, personen die behoren tot het bestuurlijk, leidinggevend of toezichthoudend orgaan, vrijwilligers, stagiairs, personeel van (onder)aannemers en leveranciers moeten inbreuken kunnen melden.
- U moet kanalen en procedures voor de interne melding en voor de opvolging daarvan opzetten, na overleg met het bevoegde overlegorgaan (de ondernemingsraad, of bij afwezigheid daarvan, de vakbondsafvaardiging; bij afwezigheid van vakbondsafvaardiging het CPBW of, bij afwezigheid daarvan, de werknemers zelf). U moet de nodige informatie verstrekken over het bestaan en het gebruik van het interne meldingskanaal.
- Juridische entiteiten met 250 werknemers of meer moeten anonieme meldingen toelaten. Het staat juridische entiteiten met minder werknemers vrij om anonieme meldingen toe te laten.
- U moet meldingen tijdig en binnen bepaalde strikte termijnen behandelen en opvolgen, en er feedback over geven aan de melder.
- De melder kan melden via een intern meldingskanaal en een extern meldingskanaal. In bepaalde gevallen kan hij zelfs via openbaarmaking een melding doen. In elk van deze gevallen is de melder onder bepaalde voorwaarden beschermd.
- Beschermingsmaatregelen gelden niet alleen voor de melder, maar ook voor facilitators en derden die verbonden zijn met de melders.
- Er worden bevoegde autoriteiten voor externe meldingen en een federale coördinator aangesteld.
- De bepalingen zijn van openbare orde; er zijn dus geen contractuele of statutaire afwijkingen mogelijk.
- Inbreuken op onder andere de regels over het opzetten van interne meldingskanalen zullen kunnen worden beteugeld met een sanctie van niveau 4 van het Sociaal Strafwetboek.
Wat moet er nu gebeuren?
U moet de invoering van een intern meldingskanaal in uw onderneming voorbereiden. Bevraag u over mogelijke dienstverleners voor een meldingskanaal en bereid een ontwerp van policy voor.
Wij staan klaar om u hierbij te helpen!
