Een verdere update over de omzetting van de Europese Klokkenluidersrichtlijn (Richtlijn 2019/1937) in de Belgische wetgeving dringt zich op. In deze bijdrage schetsen we de stand van zaken voor de publieke sector op het Vlaamse niveau.
Wat is de stand van zaken van de wetgeving voor de Vlaamse publieke sector?
Het decreet van 18 november 2022 “tot wijziging van het Provinciedecreet van 9 december 2005, het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur en het Bestuursdecreet van 7 december 2018, wat betreft klokkenluiders” werd op 1 december 2022 in Belgisch Staatsblad bekend gemaakt en zal op 11 december 2022 in werking treden.
Voor welke overheden gelden de nieuwe verplichtingen?
Het decreet is van toepassing op een zeer brede waaier aan overheidsinstanties die onder de bevoegdheden van het Vlaamse Gewest en de Vlaamse Gemeenschap vallen. Zo is het decreet onder meer van toepassing op de diensten van het Vlaams Parlement, de Vlaamse administraties, de Vlaamse provincies, gemeenten en OCMW’s, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en welzijnsverenigingen. Deze lijst is niet exhaustief.
Welke verplichtingen worden ingevoerd?
Het decreet omvat volgende krachtlijnen:
- De relevante ”inbreuk” wordt zeer ruim omschreven: Het gaat om élke handeling of nalatigheid die onrechtmatig is en/of het doel of de toepassing van regelgeving (van eender welk niveau) ondermijnt. De Vlaamse decreetgever kiest er dus voor om de toepassing van de klokkenluidersregeling niet tot enkele specifieke domeinen te beperken, maar breidt ze uit naar álle mogelijke domeinen en bestrijkt dus een nog breder toepassingsgebied dan de klokkenluidersrichtlijn.
- Meldingen moeten mogelijk zijn voor een zeer brede groep van personen, namelijk voor elke “natuurlijke persoon die in het kader van zijn werk verkregen informatie over inbreuken meldt of openbaar maakt”.
- De interne meldingskanalen kunnen verschillen naargelang de categorie overheidsinstantie (doorgaans Audit Vlaanderen, leidinggevende, lijnmanagers, hoofd van personeel van een lokaal bestuur).
- Na interne melding, staat voor personeelsleden ook een extern meldingskanaal open. Personeelsleden die menen dat een inbreuk niet doeltreffend behandeld kan worden of dat er een risico op represailles bestaat, kunnen ook rechtstreeks een externe melding doen.
- U moet kanalen en procedures voor de interne melding en voor de opvolging daarvan opzetten, na overleg met de representatieve vakorganisaties volgens het toepasselijke syndicaal statuut.
- U moet meldingen tijdig en binnen bepaalde strikte termijnen behandelen en opvolgen, en er feedback over geven aan de melder.
- Beschermingsmaatregelen gelden niet alleen voor de melder, maar ook voor facilitators en derden die verbonden zijn met de melders.
Wat nu?
Bevraag u over mogelijke dienstverleners voor een meldingskanaal en bereid een ontwerp van procedure voor.
Wij staan klaar om u hierbij te helpen.
