Op 31 mei 2014 treden nieuwe regels voor e-commerce in werking. E-commercebedrijven moeten meer informatie verstrekken, consumenten krijgen meer rechten en bepaalde praktijken (gebruik van default opties, aanrekenen van hoge vergoeding voor kredietkaarten) worden verboden. De sancties bij niet-naleving zijn zwaar: de consument kan tot een jaar zonder vergoeding van de aankoop afzien en in bepaalde gevallen moet de consument zelfs niet betalen voor de gepresteerde diensten.
Deze belangrijke wijzigingen komen er in uitvoering van de Europese richtlijn consumentenrechten (2011/83/EU) en zijn opgenomen in boek VI “Marktpraktijken en consumentenbescherming” van het Wetboek van economisch recht. Hierdoor wordt het straks eenvoudiger om in verschillende landen actief te zijn met een webwinkel.
Uitgebreide informatieverplichtingen
De lijst van aan de consument te verstrekken informatie wordt sterk uitgebreid. Dit geldt zowel voor de verplichte informatie vóór de consument een overeenkomst heeft gesloten, als voor de bevestiging van de informatie op een duurzame drager ná het sluiten van de overeenkomst. Een duurzame drager kan een e-mail zijn, maar een website zal volgens het Hof van Justitie in de regel niet aan de vereiste voldoen. Nieuw is onder meer dat de consument een modelformulier moet krijgen dat hij kan gebruiken om zijn herroepingsrecht uit te oefenen.
Indien een bestelling via een website een betalingsverplichting inhoudt, moeten consumenten daar voortaan duidelijker over worden ingelicht. Net vóór de consument zijn bestelling plaatst, moet de essentiële informatie (kenmerken, prijs, duur) nog eens duidelijk worden gegeven. In de bestelprocedure moet ook een knop of gelijkaardige functie worden opgenomen met de duidelijke vermelding "bestelling met betalingsverplichting". Niet naleving van deze verplichtingen leidt ertoe dat de consument niet is gebonden door de bestelling. Ondernemingen hebben er dus alle belang bij hun bestelprocedure aan te passen aan deze nieuwe verplichtingen.
Wijzigingen herroepingsrecht
De consument behoudt een herroepingsrecht van 14 kalenderdagen. Nieuw is dat deze termijn wordt verlengd met één jaar wanneer de consument niet correct werd ingelicht over dit recht. Ondernemingen kunnen voortaan wel modelinstructies gebruiken om de consument te informeren over zijn herroepingsrecht. Het gebruik van deze modelinstructies garandeert de correcte naleving van de informatievoorschriften over het herroepingsrecht. De verplichting om de informatie over het herroepingsrecht op te nemen in een vetgedrukt kader verdwijnt alvast.
De wet regelt verder in detail de gevolgen van herroeping en de verdeling van de aansprakelijkheid tussen onderneming en consument. De consument mag de goederen uittesten tijdens de bedenktermijn. Hij kan wel aansprakelijk worden gesteld voor een waardevermindering wanneer zijn gebruik verder ging dan noodzakelijk om de kenmerken en de werking van de goederen te testen. Het is aan de onderneming om te bewijzen dat het gebruik verder ging dan noodzakelijk, wat niet steeds eenvoudig zal zijn. Uit deze regeling volgt alvast dat het niet zomaar mogelijk is in algemene voorwaarden het openen van de verpakking te verbieden of enkel herroeping toe te staan bij ongeopende verpakking; de consument moet immers de goederen kunnen testen.
Voorheen verloor de consument zijn herroepingsrecht bij dienstencontracten wanneer de uitvoering van de overeenkomst begon tijdens de bedenktermijn. Dit is niet langer het geval. Ook wanneer de uitvoering is begonnen, behoudt de consument zijn herroepingsrecht zolang de overeenkomst niet volledig is uitgevoerd. Bij herroeping moet de consument de onderneming een evenredig bedrag betalen voor de (deels) gepresteerde dienst.
De nieuwe regeling beslecht ook de discussie over het al dan niet bestaan van een herroepingsrecht bij het downloaden van "digitale inhoud" (software, muziek, ….). Zodra de uitvoering (het downloaden) begint, verliest de consument zijn herroepingsrecht, maar alleen wanneer de uitvoering met zijn uitdrukkelijke toestemming is begonnen én hij heeft erkend dat hij daarmee zijn herroepingsrecht verliest.
Algemene bepalingen relevant voor e-commerce
Een aantal nieuwe algemene bepalingen zijn eveneens relevant voor e-commerce. Het werken met default-opties (zoals vooraf aangevinkte vakjes) voor extra betalingen bovenop de vergoeding voor de hoofdverbintenis, leidt er voortaan toe dat de consument recht heeft op terugbetaling van de betaalde bedragen. De uitdrukkelijke toestemming van de consument is dus noodzakelijk voor bijkomende betalingen. Verder wordt de suppletieve leveringstermijn voor goederen op 30 dagen vastgesteld en mogen voor het gebruik van betaalmiddelen geen kosten worden aangerekend die hoger zijn dan de reële kosten voor de onderneming.
Boek VI zorgt verder voor een gelijklopende bescherming voor de consument die een overeenkomst sluit buiten de verkoopruimten (aan huis, op straat, tijdens excursies, …). De informatieverplichtingen worden ook hier sterk uitgebreid en de herroepingstermijn wordt verlengd tot 14 kalenderdagen. De bescherming blijft voortaan ook van toepassing wanneer de consument zelf om het bezoek van de onderneming heeft gevraagd. Boek VI bevat ten slotte een aantal kleinere wijzigingen van de bepalingen over verkooppromoties (uitverkopen, sperperiode, verkoop met verlies, …).