De wet van 19 april 2014 die Richtlijn 2011/61/EU inzake beheerders van alternatieve instellingen voor collectieve belegging (de "AIFM"-richtlijn of "AIFMD") omgezet in Belgisch recht ("AIFM-Wet") trad op 27 juni 2014 in werking. De AIFM-Wet voorziet in een uitgebreid nieuw wettelijk kader voor beheerders van alternatieve instellingen voor collectieve belegging.
Achtergrond
In de nasleep van de financiële crisis werkte de Europese wetgever de AIFM-richtlijn uit met het oog op de uitwerking van een uitgebreid kader voor alternatieve instellingen voor collectieve belegging ("AICB's"). Op die manier wil de Europese wetgever een interne markt tot stand brengen voor beheerders van alternatieve instellingen voor collectieve belegging ("Beheerders") en een geharmoniseerd en stringent regelgevend en toezichthoudend kader creëren voor de activiteiten van Beheerders binnen de EU. In eerste instantie had de nationale wetgever twee jaar tijd om AIFMD om te zetten in nationaal recht, een deadline die vervolgens werd verlengd met één jaar, tot ten laatste 22 juli 2014. Op 17 juni 2014 werd de AIFM-Wet gepubliceerd in België, dat daardoor één van de laatste EU landen was die AIFMD heeft omgezet. Technisch gezien trad de AIFM-Wet in werking op 27 juni 2014 (i.e., tien dagen na publicatie in het Belgisch Staatsblad op 17 juni 2014).
Toepassingsgebied
De AIFM-Wet voorziet in een uitgebreid wettelijk kader voor Beheerders die één of meer AICBs beheren. Veel van deze Beheerders waren voordien ongereguleerd maar worden nu mogelijk onderworpen aan een uitgebreid nieuw wettelijk regime onder de AIFM-Wet.
Een AICB is elke collectieve beleggingsinstelling die kapitaal ophaalt bij een aantal beleggers met het doel dit in het belang van deze beleggers te beleggen volgens een vastgelegd beleggingsbeleid en die geen (klassieke) ICBE (UCITS) is, dit is een instelling voor collectieve belegging in effecten in de zin van de ICBE-richtlijn (Richtlijn 2009/65/EG tot coördinatie van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen betreffende bepaalde instellingen voor collectieve belegging in effecten).
Door haar ruime toepassingsgebied is de AIFM-Wet van toepassing op een breed scala van Beheerders, zoals beheerders van hefboomfondsen, private equity-, vastgoed-, grondstoffen- en infrastructuurfondsen. Hierdoor vallen onder andere Belgische openbare vastgoedbevaks technisch binnen het toepassingsgebied van de AIFM-Wet. De Belgische wetgever heeft evenwel besloten dat entiteiten die hebben geïnvesteerd in vastgoed, maar zich commercieel en operationeel hebben gepositioneerd als echte commercieel-operationele vennootschappen die vastgoed ter beschikking stellen van hun gebruikers (een concept dat in de vastgoedmarkt bekend staat als "REIT" of "real estate investment trust"), een aanvraag kunnen indienen om het statuut van gereglementeerde vastgoedvennootschap ("GVV") te bekomen. GVV's vallen niet onder het toepassingsgebied van de AIFM-Wet.
Uitzonderingen en beperkingen
De AIFM-Wet sluit bepaalde types van fondsen uit van haar toepassingsgebied, zoals holdings, instellingen voor bedrijfspensioenvoorziening, supranationale instellingen, centrale banken, overheden die fondsen ter ondersteuning van socialezekerheids- of pensioenstelsels beheren, werknemerswinstdelings- of werknemersspaarplannen en effectiseringsvehikels. Er zijn ook specifieke uitzonderingen voor family offices en joint ventures.
Bovendien voorziet de AIFM-Wet in een lichter regime voor twee kleinere types van Beheerders:
- Beheerders met een "leveraged" portfolio (met hefboomwerking) onder beheer dat 100 miljoen EUR niet te boven gaat;
- Beheerders met een "unleveraged" portfolio (zonder hefboomwerking) onder beheer dat 500 miljoen EUR niet te boven gaat.
Beheerders die onder deze drempelwaarden vallen, zijn niet onderworpen aan de strengere bepalingen van de AIFM-Wet (tenzij ze besluiten om zich hieraan vrijwillig te onderwerpen, in welk geval de AIFM-Wet in haar geheel van toepassing wordt gemaakt) en zijn alleen verplicht om een (beperkte) kennisgeving aan de bevoegde toezichthouder te doen.
Belgische Beheerders (die onder deze drempelwaarden vallen) zijn reeds onderworpen aan de light-bepalingen van de AIFM-Wet sinds 22 juli 2014. Andere EU Beheerders onder het lichtere regime kunnen gebruik maken van een overgangsperiode en mogen tot 27 december 2014 (want gedurende een periode van zes maanden na de inwerkingtreding van de AIFM-Wet) hun activiteiten voortzetten onder de bestaande private plaatsing regimes die reeds van toepassing waren vóór AIFMD. Niet-EU Beheerders werden onmiddellijk onderworpen aan de AIFM-Wet en moeten zich onderwerpen aan haar bepalingen indien ze hun activiteiten willen verder zetten op Belgisch grondgebied.
Vereisten opgelegd aan Beheerders
De AIFM-Wet voorziet in een uitgebreide regelgeving voor Beheerders, onder andere met betrekking tot vergunning, operationele voorwaarden (zoals remuneratie, belangenconflicten, risicobeheer, liquiditeitsbeheer en vereisten in verband met bewaargeving) en transparantie.
Bovendien voorziet de AIFM-Wet in een paspoort voor verhandeling dat Beheerders toelaat om EU AICB's te verhandelen aan professionele investeerders (zoals gedefinieerd onder MiFID). Dit paspoort zal geldig zijn in de hele EU, waardoor EU Beheerders hun fondsen kunnen aanbieden in de EU van zodra ze toestemming ontvangen van de toezichthouder in hun land van herkomst.
Voor EU Beheerders die niet-EU AICB's beheren en voor niet-EU Beheerders die (EU of niet-EU) AICBs beheren, zal dit paspoort voor verhandeling ten vroegste tegen 2015 geïntroduceerd worden door middel van een gedelegeerde handeling van de Europese Commissie. In de tussentijd kunnen deze Beheerders zonder paspoort fondsen verhandelen in België onder de safe harbour bepalingen die werden opgenomen in de AIFM-Wet tot 2018, waarna de nationale safe harbour bepalingen niet langer van toepassingen zullen zijn. Het aanbieden van informatie via zogenaamde "geheime openbare aanbiedingen" (covert public offers) of "omgekeerde uitlokking" (reverse sollicitation) is ook verboden, tenzij het valt onder een private plaatsing safe harbour. Hoewel deze safe habours Beheerders toelaten om AICBs aan te bieden in België zonder dat dit wordt beschouwd als een "openbaar" aanbod, moeten de Beheerders nog steeds de kennisgevingsprocedure bij de FSMA doorlopen voor ze hun verhandelingsactiviteiten kunnen aanvatten.
Als gevolg van de nieuwe regelgeving en het overgangsregime onder de AIFM-Wet, zullen alle Beheerders zich moeten melden of registeren bij de FSMA voor ze hun activiteiten in België kunnen starten of voortzetten. De omvang van deze melding of registratie varieert en zal in grote mate afhangen van het toepasselijke reglementaire regime.